Door: adviseur omgeving Britt Eijs

Ik woon in een flat die op het punt staat gesloopt te worden. De bewoners – mensen die er al jarenlang wonen – kwamen er door de krant te lezen achter dat hun thuis zou worden gesloopt. Onzekerheid, spanning en wantrouwen volgden.

In zo’n situatie denk ik: hier wordt niet met liefde voor de omgeving gewerkt. Nu gaat het vooral om het realiseren van een gebiedsontwikkeling. Natuurlijk snap ik dat nieuwbouw doorgang moet vinden, maar dit kan ook op een andere, respectvollere manier.

Als mensen niet gehoord worden ontstaat er onrecht

De opgaven waar ik als adviseur omgeving aan werk zijn bijna altijd complex en uitdagend. Misschien wel juist daarom is mijn grootste motivatie het geven van een stem aan de omgeving. Ik geloof dat als mensen niet worden gehoord, er onrecht ontstaat. Net zoals bij de bewoners van mijn flat.

Bewoners zijn de echte experts

Vaak worden er beslissingen over ruimtelijke ontwikkelingen genomen zonder de omgeving te raadplegen. Dan vraag ik me af: hoe zouden de mensen die er gaan wonen hierover denken? Wat vinden de huidige bewoners ervan?

Die dialoog met bewoners vormt het hart van mijn werk. Ik vind het fascinerend om te ontdekken wat mensen echt bezighoudt. In mijn ervaring zijn bewoners zelf de experts van hun wijk. Zij zijn er dag en nacht, hebben er hun sociale contacten en leven opgebouwd. Wat voor een gemeente of consultant een ‘lelijke plek’ is, kan voor bewoners juist enorme waarde hebben.

Schijnparticipatie

De Omgevingswet maakt participatie verplicht, maar de uitvoering maakt of er ook echte participatie plaatsvindt. Ik merk vaak dat door de druk vanuit de interne organisatie en een top-down cultuur de ruimte voor echte participatie beperkt is. Dat is jammer, want wanneer je niet verder kijkt dan checklists en kant-en-klare modellen, help je niemand. Schijnparticipatie’ ligt dan op de loer: simpelweg het afvinken van het hokje ‘participatie’. Alleen wanneer je vanuit de geest van de Omgevingswet gaat werken kan er ook echt iets veranderen.

Dit besef moet leven bij alle groepen die bij het project betrokken zijn. De gemeente bepaalt in grote mate hoe belangrijk participatie is, maar het is ook aan ons als professionals om met liefde de belangen van de bewoners naar voren te brengen. Dan kunnen ook bewonersverenigingen en burgerinitiatieven nog een belangrijke rol spelen; zij leveren vaak verrassende en waardevolle inzichten op.  

Samenwerken voor de beste oplossing

Één van de belangrijkste dingen om helder over te zijn naar de omgeving is hoeveel ruimte er is voor hun inbreng. Bewoners moeten weten waar zij wel en geen invloed op hebben, zodat ze niet teleurgesteld raken als hun ideeën niet worden opgepakt.

Dit geldt ook voor grote opgaven zoals de energietransitie. Zelfs als besluiten over windmolens of andere ingrijpende veranderingen al lijken vast te staan, blijft het essentieel om in gesprek te gaan over de impact op het landschap en hoe mensen zich voelen over de verandering in hun omgeving.

Wanneer er knelpunten zijn, moet je samenwerken om de beste oplossing te vinden. Die oplossing past niet altijd bij ieders individuele belang. Het is ook niet altijd wat het project als gewenste uitkomst had gepland. Het gaat om een oplossing die aansluit bij de omgeving als geheel. Daar doen we het voor.

Wat kan Britt voor je betekenen?

Wil je sparren over hoe jouw project écht inclusief kan worden? Hoe je van schijnparticipatie naar werkelijke betrokkenheid kunt gaan? Mail Britt op b.eijs@omgevingsmanagement.nl