Door: senior adviseur omgeving Berry Prins

Woonwagenbewoners zijn een vergeten groep in Nederland. Jarenlang was er een ‘uitsterfbeleid’: als een standplaats vrijkwam, werd die niet opnieuw ingevuld. Dat beleid bleek onwettig. Gemeenten moeten nu actief zorgen voor voldoende woonruimte, maar in de praktijk loopt dit vaak spaak. Bureaucratische regels, vooroordelen en wantrouwen maken het extra ingewikkeld. Toen ik aan de slag ging met een woonwagenlocatie, ontdekte ik hoe groot de uitdaging écht was. En hoe belangrijk het is om als omgevingsmanager niet alleen regels te volgen, maar vooral vertrouwen op te bouwen.

De cultuur begrijpen

Om mijn werk goed te kunnen doen, besluit ik me te verdiepen in de cultuur van woonwagenbewoners. Ik besef dat ik deze opdracht niet kan benaderen als een ruimtelijk vraagstuk. Dit gaat over identiteit, over een manier van leven. Voor woonwagenbewoners is familie enorm belangrijk. In een woonwagen sta je nooit alleen: zorgen voor elkaar is vanzelfsprekend. Verhuizen naar een huis? Voor velen is dat ondenkbaar. Ze noemen zichzelf geen nomaden, maar reizigers. Een woonwagen – hoe modern ook – moet altijd een wiel hebben, al ligt dat onder de kruipruimte.

Strijden tegen onzichtbare drempels

Al snel ontdek ik dat woonwagenbewoners structureel tegen obstakels aanlopen. Ze krijgen moeilijk een brandverzekering, lastig een hypotheek. Solliciteren met een adres van een woonwagenkamp? Je moet je extra bewijzen. Bij veel instanties en mensen leven vooroordelen tegen kampers. Als je van jongs af aan wordt buitengesloten, wat doet dat dan met je vertrouwen in instanties?

Ik besef dat ik meer moet doen dan alleen ‘mijn opdracht uitvoeren’. Ik besluit de barricaden op te gaan, in gesprek te gaan met collega’s, bestuurders, instanties en beleidsmakers. Woonwagenbewoners zijn mensen die structureel met 3-0 achterstaan in de samenleving. Ik heb mijn rol als omgevingsmanager gebruikt om die achterstand te helpen verkleinen.

Buiten de gebaande paden

Bij de uitbreiding van het woonwagenkamp loop ik tegen een praktisch probleem aan: de woonwagens die bewoners wensen, voldoen niet aan het bestemmingsplan. Een extra verdieping met een slaapkamer? Niet toegestaan. In plaats van simpelweg ‘nee’ te verkopen, benader ik collega’s binnen de gemeente met een andere vraag: hoe kunnen we dit wél mogelijk maken? Welk ontwerp kunnen we als voorbeeld gebruiken als woonwagenbewoners een nieuwe wagen willen? En als we dat ontwerp nou helemaal vergunningklaar maken, is het een kwestie van aanwijzen en bestemmen, toch?

We laten een woonwagen schetsen die past binnen de regels, maar ook voldoet aan de wensen van de bewoners. Vervolgens regel ik dat de gemeente niet alleen de vergunning verstrekt, maar ook helpt bij het invullen van de aanvraag. Dat is niet de normale werkwijze, maar het werkt. Ook zorgt het voor blije gezichten bij ambtenaren. Iedereen wil immers graag een ander helpen.  

Vertrouwen bouw je samen

In mijn werk met woonwagenbewoners leer ik en passant nog een belangrijke les: vertrouwen krijg je pas als je het zelf ook geeft. Ik ga langs zonder wijkagent, zonder formele agenda, gewoon om te luisteren. Ik geef mijn mobiele telefoonnummer en ben bereikbaar, ook in het weekend. Dat vertrouwen werd nooit beschaamd.

Soms zaten we met vijf generaties aan tafel, soms liep de spanning hoog op. Maar omdat ik bleef, bleef luisteren en me kwetsbaar opstelde, veranderde ook hun houding. Waar ik eerst werd gezien als ‘de zoveelste ambtenaar die het wel even zou regelen’, vertrok ik als iemand die ze kenden en vertrouwden. Het mooie van dit werk is dat je soms een groot verschil kunt maken. Niet door binnen de lijntjes te kleuren, maar door net dat stapje extra te zetten.

Wat kan Berry voor jou betekenen?

Wil jij sparren over waar in jouw project je het extra stapje kan zetten voor het bouwen van vertrouwen?

Mail Berry op b.prins@omgevingsmanagement.nl